Ahşap sanatı, kültürümüzde yüzyıllardır önemli bir yer tutan ve birçok kişinin ilgisini çeken bir oymacılık uğraşıdır. Anadolu-Türk kültürünün oluşmaya başladığı ilk zamanlardan bu yana ahşap sanatıyla uğraşmak birçok kişinin gözdesi olan ve meslek olarak da devam ettirilen bir zanaat olmuştur.
Farklı bir hobi edinmek isteyen kişilerin günümüzde yöneldiği uğraşlardan biri olan ahşap işçiliği, aynı zamanda profesyonel bir meslek olarak da icra edilmekte ve pek çok kişinin gelir kaynağı olmaktadır. Sıklıkla kullanılan bir ürün olan ahşap ile uğraşmak, toplumumuzda geçmiş zamanlardan bu yana değer gören bir konu olmuştur.
Oymacılık Tarihi
İnsanların en kolay ulaşabildiği nesnelerden biri ahşap olduğu için ahşap işçiliği oldukça yaygındır. Bu sanat, Anadolu-Türk kültürünün geçmiş zamanlarında ağırlıklı olarak kapı, kiriş, mihrap, pencere kanatları, pencere kenarları, sütun başlıkları ve minber gibi alan içi ya da dışı dekorasyon kısımlarında icra edilmiştir. Ayrıca ahşap; masa, sandalye, sehpa, Kur’an mahfazası ve sandık gibi birbirinden farklı ve kullanışlı olan pek çok eşyanın üretilmesinde de kullanılmıştır.
Ahşap el sanatı, özellikle 11’inci yüzyıldan itibaren Anadolu Selçukluları döneminde ön plana çıkmaya başlamış ve gelişmeye devam etmiştir. Ahşap sanatına önem veren Selçuklular Dönemi’nde bu sanat, ağırlıklı olarak dini figürler (cami kapıları, cami merdivenleri, sandukalar, mihrap) ile mimari dekorasyon alanlarında (pervazlar, kapılar, dolap kapakları) kendini göstermiş ve değer görmüştür.
Selçuklu Dönemi’nde hayat kazanan ve Orta Asya’da yaygın olan ahşap sanatında geometri kullanımı ve süsleme gibi teknikler, 15’inci yüzyıl Osmanlı sanatında daha farklı tekniklerle devam etmiştir. Aynı zamanda ahşapla uğraşın bir diğer alt dalı olan ağaç kakma sanatı da Osmanlı Dönemi’nde başlamıştır. Çeşitli ağaçlara farklı renk ve cins ağaçlarla kakma yapıldığı gibi değerli taşlar (altın, gümüş, zümrüt, sedef, fildişi) ve kemikler de kullanılmıştır.
Ahşap Sanatının Türleri
Yüzyıllardır gelişmeye devam eden bir sanat türü olan ahşap işçiliğinin birçok farklı tekniği ve çeşidi bulunmaktadır. Bu türlerin başlıcaları arasında;
- Kündekarî tekniği (kapı, pencere, pervaz gibi alanların yapımında kullanılır),
- Oyma tekniği (düz satıhlı, yuvarlak satıhlı, derin oyma, çift katlı ve eğri kesim tekniği olarak alt başlıklara ayrılmaktadır),
- Kabartma tekniği,
- Kazıma tekniği,
- Ağaç kakma tekniği,
- Tarsi tekniği,
- Kafes tekniği,
- Kafes oyma (ajur) tekniği,
- Maşrabiye tarzında yapılan kafes tekniği,
- Ajur yapıştırma tekniği,
- Ahşap üzerine boyama tekniği yer almaktadır.
Oymacılık türlerinin çok çeşitli olmasından dolayı, ahşap işçiliğine başlamak isteyen kişilerin aklında soru işaretleri olabilir. Bu tekniklerin bazıları ileri derecede ustalık gerektirmektedir ve başlangıç seviyesi için uygun değildir. Ancak ahşap oymacılığında başlangıç seviyesini tamamladıktan sonra çeşitli teknikler üzerine yoğunlaşabilir ve ilginizi çeken türe yönelerek bir eğitmen yardımı ile bu alanda çalışmalar gerçekleştirebilirsiniz.
Oymacılıkta Kullanılan Malzeme ve Ekipmanlar
Ahşap sanatında kullanılan birçok malzeme ve ekipman bulunmaktadır. Geçmiş zamanlarda oymacılıkla uğraşanlar, ahşap türü olarak genellikle ceviz, şimşir, elma, meşe, armut, gül, sedir, abanoz ve çam gibi ağaçları kullanmışlardır. Ahşabın dayanıklı bir yapıya sahip olması, öz ısısı ve kendine has dokusu sayesinde pek çok eşya için güvenilir bir kaynak hâline gelmesi, gündelik hayatta kullanılan malzemelerdeki yaygınlığını artırmıştır.
Kullanılan ahşap türleri, kullanım amacına göre sertlik bakımından oldukça değişkenlik gösterir. Bu nedenle ortaya çıkarmak istediğiniz ürün ve kullanacağınız ahşap türü arasındaki bağlantıya dikkat etmek, ahşap sanatının püf noktaları arasında yer almaktadır.
Bıçak türleri, ahşap sanatında kaliteli bir iş ortaya çıkarmak isteyen herkesin dikkat etmesi gereken önemli bir konu olmaktadır. Oymacılıkta iyi bir bıçak seçimi için üzerinde durulması gereken üç temel nokta bulunur.
1 – Dayanıklılık
Kullandığınız bıçağın kolay kırılmaması ve yıpranmaması gerekmektedir. Zaman geçtikçe yapısı bozulan ve aşınan bıçaklar, sonraki süreçlerde ortaya çıkaracağınız ürünlerin kalitesini ciddi ölçüde etkileyebilir. Yüksek kaliteli metal içeren bıçaklar hem uzun süre dayanarak sizi yarı yolda bırakmaz hem de ürünlerinizin en iyi hâline ulaşmasına yardımcı olur.
2 – Keskinlik
Ahşap sanatının püf noktaları arasında yer alan bir diğer özellik, oyma bıçaklarının keskinlik özelliğidir. Bir bıçak ne kadar keskinse işçilik sonunda ortaya çıkacak olan ürün de o kadar pürüzsüz ve aklınızdakine yakın olacaktır. Satın aldığınız oyma takımındaki bıçakların keskinliğini mutlaka araştırmanız gerekmektedir çünkü bıçaklar ne kadar keskinse ahşaba karşı uygulayacağınız kuvvet de ters orantılı bir şekilde o kadar azalacaktır.
3 – Çok Yönlülük
Bıçakların çok yönlü olması size hem maddi hem de zaman açısından tasarruf etme noktasında yardımcı olmaktadır. Kaliteli bir oyma bıçağı, sadece tek bir alana ya da ürüne yönelik değildir; birden fazla alanda kullanılabilir. Böylece ortaya sağlam bir işin çıkmasına aracı olabilir. Ürünü satın almadan önce incelemeler yaparak ve kullananların yorumlarını dinleyerek bıçakların çok yönlülük özelliğini analiz edebilirsiniz.
Ahşap oymacılığında kullanılan bıçak türleri arasında dar bir düz keski, dört açılı bıçak, orta bir oluk, geniş bir düz keski, iğne ucu aracı, derin bir oluk, eğik ağaç kesme keskisi, ayırma aleti, oyma bıçağı ve oyma ıskarpelası gibi bıçak türleri yer almaktadır. Bu bıçakların işlevi, kullanım amaçları ve alanlarına göre değişkenlik göstermektedir.
Ahşap Sanatı Nasıl Yapılır?
Ahşap işçiliğine ilgi duyan ve bu sanat türüne dair daha çok şey öğrenmek isteyen herkes, temel düzeyde bir başlangıç eğitimiyle bu alana adım atabilir. Başlangıç düzeyinde bir kursa başladığınız zaman ahşap oymacılığının tarihçesi, türleri, kullanım alanları ve malzemeleri hakkında çok daha kapsamlı bir bilgiye sahip olacak, bıçak tutuş tekniklerini öğrenmeye başlayacak ve ahşabı şekillendirmede ilk adımlarınızı atacaksınız.
Küçük pratiklerle başlayan ve kullanıma alıştıkça gelişme gösteren bıçak tutuşu, soyma, kesme, şekillendirme ve ayırma gibi aktivitelerden sonra isterseniz süsleme ile boyama alanına da geçiş yapabilir, böylece daha farklı teknikleri deneyimleyebilirsiniz.
Ahşap Sanatına Bakışınızı Değiştirecek Atölyeler Bucketlist'te
Yüzyıllardır kültürümüzde önemli bir yer tutan, müze ve camiler gibi çeşitli yapılarda sürekli olarak önümüze çıkan ahşap işçiliği sanatına dair bilgi sahibi olmak isteyen herkesi Bucketlist’in bünyesinde bulunan çeşitli oymacılık aktiviteleri hazır beklemektedir. Bu sanata ister hobi isterseniz de gelir elde etme amaçlı ilgi duyuyor olun, Bucketlist atölyelerinde aradığınızı bulabilirsiniz.
İstanbul’un çeşitli yerlerinde katılım gösterebileceğiniz marangozluk atölyeleri ve ahşap boyama etkinlikleri başta olmak üzere başlangıç dersleri ile farklı atölyeler de mevcuttur. Aklınıza takılan her soru için bizimle iletişime geçebilir, sitemizdeki paketleri inceleyebilir ve her atölyeyle birlikte yeni bir tecrübe kazanan onlarca kişinin arasına en kısa sürede katılabilirsiniz.
